Types

Laatst Aangepast :

juni 26, 2023

Wat voor object is het eigenlijk ? Is mijn verzamelobject een Frankeerzegel, Dienstzegel, Niet aangenomen ontwerp, Briefkaart, Aerogram, Philastrip of iets anders ?
De types zijn eigenlijk de grote groepen van objecten en komt overeen met de rubrieken die je terugvindt in catalogi. Bijna elke catalogus heeft wel een aparte rubriek per type.
Een gewone zegel blijft dezelfde zegels indien je hem om een maximumkaart of FDC plakt. Het type blijft dus frankeerzegel, dezelfde zegel gedrukt op een briefkaart is een ander type, het gaat immers niet meer om dezelfde zegel maar een afdruk ervan op een kaart. Met een spoorwegzegel kan/kon je geen reguliere post versturen, ook deze zijn dus een ander type, enz.

Reeks of uitgifte

Een onderverdeling binnen deze types zijn de reeksen, ook hier komt het overeen met de reeksen die je terugvindt in catalogi. Een reeks maakt niet echt deel uit van de classificatie, maar is wel handig in de structuur als je extra informatie wil opslaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de informatie uit Philanews waarin steeds informatie over een hele reeks staat met eventueel nog extra uitleg per zegel.
Enkele zeer gekende voorbeelden uit de OBP, de reeks 1ste Orval (258/66), Spoorwegzeegels Rijkswapen (TR135/66), Briefkaarten Provincies (BK15/27 of GBK39.1/13 uit de catalogus van postwaardestukken), …. het groepeert alles die op eenzelfde moment zijn uitgegeven en hetzelfde thema hebben. Vermits op hetzelfde moment uitgegeven wordt ook regelmatig de benaming uitgifte gebruikt.

Verschillen met Catalogi

Basis voor deze indeling is terug te vinden in de OBP en Catalogus van Postwaardestukken. Zij omvatten het grootste deel van alle uitgaven. Voor de postwaardestukken wordt de indeling van de catalogus bijna volledig gevolgd (voornamelijk omdat ik hier zelf weinig ervaring mee heb maar ook omdat de indeling erg logisch is opgebouwd), voor zegels zijn er echter wel verschillen ten opzichte van OBP.
Om te bepalen of een bepaalde object tot een apart type behoort kijk ik naar 2 elementen, is de basis een apart product of heeft dit een andere functie. Ik hoop dit het eenvoudigst uit te leggen met enkele voorbeelden.

In onderstaande tabel zal je geen aparte rubriek tegenkomen voor Blokken, ze zijn in deze classificatie opgenomen als vorm en niet als type.
Neem nu de reeks/uitgifte ‘iconische Belgische zegels‘ uit 2020 (OBP 4902/06). Of het nu om de aparte zegels gaat of het hele blok, het gaat telkens over hetzelfde product. Ook de functie van de zegels en het blok is hetzelfde, je kan indien gewenst ook het hele blok op je verzending plakken. Hetzelfde geld voor deze zegels in FDC, dit is een gestempelde variant, de basis is dezelfde. Over de functie valt bij een FDC nog te discussiëren, maar is eigenlijk identiek aan de functie die een standaard gestempelde zegel uit de reeks heeft, de verzamelwaarde is natuurlijk verschillend omdat het type stempel verschillend is, maar de functie is dat niet.

Dagbladzegels, Dienstzegels, Kilopost, Strafport en vele andere zijn wel opgenomen. In de meeste gevallen omdat het andere zegels zijn, maar vooral ook omdat de functie van de zegel verschillend is. Je kan met dienst- of telefoonzegels geen gewone brief versturen. Briefkaarten komen niet meer terug want die vallen onder de postwaardestukken. Ook voor een privézegel was de functie anders. Doel was om geld in te zamelen met de verkoop van deze privézegels, dat de post het gebruik ervan oogluikend toestond is een andere zaak, het bleef ‘illegaal’. Deze privéuitgaven hadden eigenlijk geen frankeerfunctie (de meeste privéuitgaven dateren van na uitgebruikname van de zegel), ook al liet ook hier de post weer toe dat ze wel degelijk gebruikt wreden.
Voorafgestempelde zegels blijven ook een apart type, ze werden immers op een specifiek moment uitgegeven en hadden ook een andere geldigheidsduur dan dezelfde zegels zonder opdruk.

Het is inderdaad zoeken naar de beste oplossing en de lijn is soms flinterdun. Maar alles is natuurlijk open voor discussie. Het is net mijn hoop dat er een discussie/dynamiek ontstaat rond hoe mensen filatelie beleven en hoe je best een inventaris kan bijhouden.

De Types

Niet overtuigd, geen probleem, ieder moet doen wat best werkt, maar ga zeker ook eens kijken naar de voorbeelden om te zien dat je ook met deze classificatie nog steeds gemakkelijk een overzicht kan krijgen van alle Blokken of andere categorieën niet meer opgenomen bij deze types en dat je bovendien ook vele andere objecten een duidelijke plaats kan geven.
Ook wordt daar duidelijk waarom je in de overzichten van Type, Vorm, Conditie en Frisheid je telkens een code, afkorting en benaming ziet.

De gebruikte afkortingen binnen de types laat ik zoveel als mogelijk overeenkomen met wat bestaat in OBP of andere catalogi.
Enkele rubrieken van de OBP zijn niet opgenomen als type, maar er zijn nieuwe toegevoegd voor andere producten, het totale aantal blijft ongeveer hetzelfde, ze staan alfabetisch (volgens type, niet volgens afkorting) met uitzondering van de gewone frankeerzegel die nr.1 krijgt toegewezen vermits de basis voor de meeste filatelisten.

Code	Afkorting	Type	Info
01	Z	Frankeerzegel	Alles wat we kennen onder de gewone zegels in al zijn variëteiten, dus ook perfins, preo,…
02	OC	Bezetting	Zegels of poststukken uitgegeven tijdens de bezetting.
03	JO	Dagbladzegels	Zegels gebruikt voor het verzenden van kranten
04	S	Dienstzegels	Zegels gebruikt voor het versturen van correspondentie uitgaande van de regie der posterijen.
05	E	Erinnofilie	Cinderella’s, hieronder valt alles wat de vorm heeft van een zegel maar geen frankeerwaarde heeft of niet officieel zo werd erkend.
06	X	Express	zegels of vignetten gebruikt voor expresszendingen.
07	FS	Fiscale Zegels	Fiscale zegels, gebruikt om taxen te betalen op bepaalde handelingen/documenten, het zijn zegels die gebruikt worden op notariële akten e.d.
08	ATM	Frankeervignetten/Automaatzegels	Deze frankeervignetten worden door de Regie der Posterijen gelijkgesteld met postzegels. Ze mogen echter niet verward worden met de automatische frankering van particuliere firma’s, noch met de loketstroken gebruikt door de posterijen.
09	GC	Geschenk aan Abonnees	Geschenken bij abonnementen aangeboden door Bpost
10	Ki	Kilopost	Kilopost, een bepaald type zegel dat gebruikt werd voor het verzenden van pakketten per gewicht.
11	KPW	Klassieke Postwaardestukken	De meest gekende postwaardestukken zoals briefkaarten, Briefomslagen, Publibels,…
12	LO	Lokaalpost	Uitgiftes van lokale postbedelers, deze waren echter niet officieel erkend en hebben dus meestal ook niet lang bestaan.
13	PA	Luchtpost	Gebruikt voor internationale verzendingen, ook de aerogrammen vallen hieronder;
14	LX	Luxevelletjes	Velletjes uitgegeven door Bpost met (veelal) ongetande zegels. Deze velletjes bevatten steeds het logo van de post of de vermelding dat ze werden uitgegeven door het bestuur der posterijen. Vergelijkbaar met Blokken.
15	M	Militairen	Zegels gebruikt voor militaire post (militairen kregen korting op het normale posttarief)
16	MV	Ministervelletje	Speciale uitgave van de zegel dat werd verdeeld aan ministers (of andere hooggeplaatste personen)
17	NA	Niet aangenomen ontwerp	Cadeau bij aankoop van de OBP, voorbeeld van een niet aangenomen ontwerp.
18	NL	Numisletter	Combi-uitgave voor verzamelaars van munten en postzegels. Een numisletter combineert een speciale munt met een zegel en speciale stempel.
19	PS	Philastrips	Combi-uitgave voor verzamelaars van strips en postzegels. Een philastrip geeft een nieuw of herwerkt stripverhaal gecombineerd met enkele pagina’s achtergrondinformatie en een zegel met speciale stempel.
20	PR	Privé-uitgaven	Zegels uitgegeven of overdrukt door privé firma’s meestal met de bedoeling een goed doel te financieren.
21	PD	Proefdrukken	Van verschillende zegels bestaan proefdrukken, veelal op andere papiersoorten en andere kleuren. Vele van deze proefdrukken zijn vergelijkbaar met de NA want zijn nooit definitief uitgegeven.
22	P	Propaganda	Poststukken ter promotie van de post. Binnen de postwaardestukken gaat het over speciale briefkaarten ter promotie van de post. Maar evenzeer kan het hier gaan over uitgaven van Philanews of ander promotioneel materiaal.
23	PU	Reclame of Pubs	Reclamezegels uitgegeven voor het aanmaken van de oude postzegelboekjes.
24	BA	Reisgoed	Zegels uitgegeven door de spoorwegen voor het verzenden van brieven of pakketjes via de trein.
25	SPW	Speciale Postwaardestukken	Meer exotische postwaardestukken zoals onuitgegeven krantenwikkels, atwoordcoupons,…
26	TR	Spoorwegzegels	Zegels uitgegeven door de spoorwegen voor het verzenden van brieven of pakketjes via de trein. In de meeste landen niet erkend als postzegel, wel in België omdat er een nauwe samenwerking was tussen de post en de spoorwegen. Zo kon een brief met spoorwegzegel ook overhandigd worden aan een lokaal postkantoor.
27	TX	Strafportzegels	Zegels gebruikt als tax voor onvoldoende gefrankeerde brieven. Indien een brief onvoldoende gefrankeerd is moet de bestemmeling het verschil bijbetalen (of de brief weigeren). Het te betalen bedrag werd weergegeven met strafportzegels.
28	TE	Telefoonzegels	Zegels voor het gebruik van de telefoondiensten, na 13 november 1891 kregen gebruikers enkel het ontvangstbewijs van de zegel mee (strook die aan de zegel hing).
29	RT	Telegraafkwijting	Zegels voor het gebruik van de telegraafdiensten, zelfde principe als telefoonzegels, gebruikers enkel het ontvangstbewijs van de zegel mee (strook die aan de zegel hing).
30	TG	Telegraafzegels	Zegels voor gebruik van telegraafdiensten
31	PRE	Voorafgestempelde zegels	Bestaande zegels met een voorafstempeling, in de beginperiode hadden deze zegels een beperkte bruikbaarheid. Sinds 1997 is de post gestopt met voorafstempelingen.